Bralin

Dawniej był Bralin miastem, obecnie jest wsią. W r. 1919 odbyły się potyczki na
polach między Bralinem, a Szklarka i Borkiem. Miejscowość ta kilkakrotnie się paliła.
W r. 1737 doszczętnie, a w r. 1807 połowa wsi spłonęła. Ostatni wielki pożar był w r.
1923. Przez wieś przechodziło w r. 1812 wojsko Napoleona, idące na Moskwę.
Przez łąki Bralińskie płynie rzeczka Niesób, Wpadająca do stawu Szum. Są tu trzy
stawy, największy tzw. Brodzisko pod Pólkiem.
Bralin jest miejscowością bardzo starą, bo wspomina o niej bulla papieża
Innocentego II. z r. 1136 w której tenże papież zatwierdza posiadłości
arcybiskupstwa Gnieźnieńskiego.
Kiedy Fryderyk II., król pruski, zdobył Śląsk, wtedy Bralinowi odebrano charakter
miasta. O parafji Bralińskiej wspomina już dokument biskupa wrocławskiego
Tomasza z r. 1288.

Kościół murowany pod wezwaniem św. Anny (pierwotnie aż do r. 1790
Narodzenia Matki Boskiej) powiększono go w r. 1840 przez przedłużenie nawy
kościelne. W r. 1881 umieszczono zegar na wieży.
W południowej stronie od Bralina w dwukilometrowej od niego odległości stoi na
małem wzgórzu słynny kościół „na Pólku” (czyli na polu). Pierwszą o nim
wzmiankę pewną mamy z r. 1615. Według starej legendy zawdzięcza kościół ten
powstanie swe temu, że św. Jadwiga, księżna śląska i polska, pielgrzymująca do
Krakowa miała w tem miejscu odpoczywać i modlić się i dlatego posiada ołtarz
główny, znajdujący się w środku kościoła ze strony zachodniej cudowny obraz Matki
Boskiej, ozdobiony podczas odpustów mnóstwem wotów, ze strony wschodniej
obraz św. Jadwigi. Kościół ten stał się sławnym wskutek cudów, jakie się tu działy za
przyczyną Matki Najświętszej. I tak głosi wiarogodny dokument, przechowany w
archiwum katedralnem wrocławskiem: „W r. 1630 umarło w Baranowie na zarazę
kilkaset ludzi, pozostali mieszkańcy uciekli w pola i zbudowali sobie chatki w
różnych miejscach. Uczynił to też burmistrz baranowski Jakub Mucha. Otóż on i
ośmiu innych uciekinierów pobliskich ślubowało, że odwiedzać będą przez siedem
niedziel kościół na Pólku, oddalony od nich jedną milę. Spełnili, co ślubowali i nikt z
nich nie umarł, chociaż wszyscy tą straszną chorobą byli już zarażeni, więc wrócili z
radością wielką do swego miasta”. Zaś w dokumencie z r. 1648 jest następująca
wzmianka dosłowna: „na Pólku Bralińskim, gdzie ludzie wielkiej pomocy
doznawała w dolegliwościach i chorobach przez przyczynę Najświętszej Panny
Marji”. W r. 1711 postawiono nowy, większy kościół, który w r. 1801 gruntownie
odnowiono. Kościół na Pólku jest zbudowany z drzewa w formie greckiego krzyża,
(z równemi ramionami), w którym pomieścić się może 4000 ludzi. W środku pod
piękną kopułą, tam gdzie ramiona się krzyżują, stoi sześć metrów wysoki ołtarz
główny, zbudowany w stylu późnego baroku, otoczony kratkami drewnianemi. W
niedzielę po Matce Boskiej Szkaplerznej i po Narodzeniu Matki Najświętszej schodzą
się tu z najdalszych nawet stron liczne tysiące wiernych katolików. Proboszczem jest
od r. 1896 czcigodny X. Radca Tomasz Gabriel, były dziekan.
Szkoła w Bralinie jest czteroklasowa z sześcioma oddziałami. Uczą w niej pp.
Kutzner, Graf, Bogaczykówna i Siwkówna. Jedna część szkoły zbudowana w r. 1829,
druga w r. 1862. Dawniej była szkoła tam, gdzie dziś jest szpital, lecz ta spaliła się
podczas pożaru w r. 1807. Są tu liczne składy i warsztaty rzemieślnicze, a
gospodarze posiada a 4000 m. (w tem 1500 m. łąk). Dwór należący do księcia Birona
ma lasu 4500 m., roli 1200, łąk 1000, morgę, dzierżawi go p. Elżbieta Millerowa.
Jarmarki odbywają się cztery razy do roku. Z Bralina wyszło wielu znaczniejszych
ludzi, wśród nich słynny ks. Melchior Grossek, mieszkający obecnie w
Friedrichsbafen pod Berlinem, znany twórca tzw. sylwetek, czyli obrazów
wycinanych.